11/06/09

Unha carta

Prezado Manolo:

Escríboche coa ledicia de saber que O Valadouro vai pagar a débeda que tiña contigo. Eu sei que ti xa tiveches outros recoñecementos pola túa obra, sen dúbida todos merecidos. Lembras cando celebramos todos xuntos na Finca Galea aquel Premio Nacional de 1998? Entón foi a sociedade civil do Valadouro a que tivo que substituír a inoperancia dos poderes locais para organizar unha merecida homenaxe. Aínda hai pouco que o Goberno de Galiza recoñecía o teu labor co Premio Nacional das Letras, na categoría de literatura dramática. E volverá haber estes premios agora que parece que todo o que teña que ver co galego é igual que ser "batasuno"? Ti sabes que os valadourenses sabemos ver a quen levou a nosa terra polo mundo adiante. Sabes que valoramos a quen fixo do país do Valadouro algo constante na súa obra. Sabes, en definitiva, que estamos orgullosos de ti, que te queremos porque es parte de nós, e ti fixeches de nós parte do teu traballo, desa marabillosa obra que te colocou para sempre nun lugar sobranceiro da República galega das Letras. Pero, aínda que saíbas todo isto, o vindeiro sábado, cando a Corporación local do Valadouro te nomee fillo predilecto, terás outra vez o agarimo dos que temos a honra de ser os teus veciños. Será unha velada agardada (outra velada indecente?) porque tardou, pero por fin chegou. E, se cadra, tamén o espírito do Marechal, que ti tantas veces recreaches nas túas obras, poderá tamén honrar coa súa presenza tan nobre evento. E, se el non vai, ao mellor aparece un exército de mouros, fadas e demais personaxes, todos saídos do teu maxín valadourés. En calquera caso, os presentes saberán honrar a quen o merece. A un fillo notabilísimo do Valadouro.

Parabéns Manuel Lourenzo. Unha forte aperta deste teu veciño de Moucide.

04/06/09

Tiananmen

Eu non creo que unha imaxe valla máis que mil palabras, pero si hai imaxes que impresionan. Hoxe vouvos falar dunha das que máis me impresionou a min. Sucedeu en xuño de 1989, en China. Foi durante as protestas contra o goberno totalitario chinés. A revolución pacifista dos estudantes chineses foi afogada en sangue polo goberno, que non dubidou en mandar os tanques contra a poboación civil. Foi aí cando sucedeu o que vos quero contar. Unha columna de tanques avanzaba cara a praza de Tiananmen, centro simbólico dos que tan só pedían reformas democráticas. De súpeto, un home, un home só, púxose diante dos tanques obrigándoos a deterse. Pero, aínda máis sorprendente foi cando, para evitar a esta persoa, o tanque tentou esquivalo por un lado, pero o home volveu colocarse diante do tanque. Foi o 4 de xuño de 1989. Hai vinte anos. Hoxe, aínda que fago a mesma pregunta: que forza pode impulsar a unha persoa a pórse diante dun tanque? Valor, si, pero ten que haber algo máis. Se cadra, a íntima convicción de que estas loitando por algo xusto, algo que vai alén da propia vida. Hoxe, vinte anos despois, o nome daquela persoa segue a ser unha incógnita. Nunca un descoñecido representou tanto.

01/06/09

Por que lle chaman bilingüísmo, cando queren dicir diglosia?

A primeira lembranza que teño dos meus estudos de lingua galega é un libro de texto. Daquela, cando eu iniciaba a miña andaina escolar, había unha serie de libros baixo o título xenérico de O Noso Galego (Edicións Xerais). O que lembro con máis agarimo é O Noso Galego 2, correspondente ao curso de segundo da EXB (anos 1981-1982). O libro era delicioso. Como aínda non se publicaran as normas ortográficas, podíanse ver escritas cousas como “pra”, “irmao” e outras pequenas marabillas. Lembro tamén que tiña uns debuxos fantásticos.

Vénme á memoria todo isto por mor da polémica sobre o galego no ensino. Teño para min que os que se opoñen hoxe ao decreto que promulgou o goberno bipartito son os mesmos que no seu día se opuxeron á introdución da lingua galega no ensino. Por que lles amola tanto? Logo de pensalo eu creo que o galego moléstalles porque a nosa lingua propia é algo que lles impide, cren eles, ser españois na súa totalidade. Os seus pequenos cerebros só conciben que son españois os que falan castelán, do mesmo xeito que no seu día se non eras católico e monárquico non podías ser español. As linguas periféricas estorban no seu proxecto dunha España Una, Grande y Libre. As formas poden ser diferentes, pero son os mesmos fachas de sempre.

Por suposto, a consideración social da lingua tamén ten a súa importancia. Evidentemente, para estes desleigados o castelán segue a ser a lingua de prestixio, mentres que o galego é unha lingua de labregos, obreiros e pailáns. É dicir, que teñen a menos falar galego, pois para eles a lingua propia de Galiza é un idioma menor, que non serve para nada (propiños!). Por iso, cando predican o bilingüismo na realidade o que están demostrando é que a diglosia segue plenamente vixente en Galiza; unha lingua preponderante socialmente sobre a outra.

Post scriptum: a diferenza deles, os galego falantes somos os verdadeiros bilingües. Non nos importa, cando é necesario, falar castelán. Para ler e sentir como propios os versos de Federico García Lorca ou Pedro Salinas, non temos que renunciar á poesía de Celso Emilio Ferreiro ou Xosé Luís Méndez Ferrín. Somos nós os que non temos fronteiras, para eles todo o que non é castelán é menor. Se cadra porque a grandeza das palabras (que máis dá o idioma) está no corazón de quen as pronuncia.