Hoxe, vinte anos despois da caída do muro de Berlín, seguen en pé moitos muros, físicos e tamén mentais, que son os máis perigosos. Non falta tamén quen, baseándose no feito da persistencia destes muros, pretende desculpar o muro que separaba Berlín. Como se por iso fora menos infame. En fin, esforcémonos por derrubar muros, coma os berlineses o 9 de novembro de 1989.
18/11/09
Muros
Hoxe, vinte anos despois da caída do muro de Berlín, seguen en pé moitos muros, físicos e tamén mentais, que son os máis perigosos. Non falta tamén quen, baseándose no feito da persistencia destes muros, pretende desculpar o muro que separaba Berlín. Como se por iso fora menos infame. En fin, esforcémonos por derrubar muros, coma os berlineses o 9 de novembro de 1989.
31/07/09
A IMAXE DOS GALEGOS EN BOS AIRES
11/06/09
Unha carta
Escríboche coa ledicia de saber que O Valadouro vai pagar a débeda que tiña contigo. Eu sei que ti xa tiveches outros recoñecementos pola túa obra, sen dúbida todos merecidos. Lembras cando celebramos todos xuntos na Finca Galea aquel Premio Nacional de 1998? Entón foi a sociedade civil do Valadouro a que tivo que substituír a inoperancia dos poderes locais para organizar unha merecida homenaxe. Aínda hai pouco que o Goberno de Galiza recoñecía o teu labor co Premio Nacional das Letras, na categoría de literatura dramática. E volverá haber estes premios agora que parece que todo o que teña que ver co galego é igual que ser "batasuno"? Ti sabes que os valadourenses sabemos ver a quen levou a nosa terra polo mundo adiante. Sabes que valoramos a quen fixo do país do Valadouro algo constante na súa obra. Sabes, en definitiva, que estamos orgullosos de ti, que te queremos porque es parte de nós, e ti fixeches de nós parte do teu traballo, desa marabillosa obra que te colocou para sempre nun lugar sobranceiro da República galega das Letras. Pero, aínda que saíbas todo isto, o vindeiro sábado, cando a Corporación local do Valadouro te nomee fillo predilecto, terás outra vez o agarimo dos que temos a honra de ser os teus veciños. Será unha velada agardada (outra velada indecente?) porque tardou, pero por fin chegou. E, se cadra, tamén o espírito do Marechal, que ti tantas veces recreaches nas túas obras, poderá tamén honrar coa súa presenza tan nobre evento. E, se el non vai, ao mellor aparece un exército de mouros, fadas e demais personaxes, todos saídos do teu maxín valadourés. En calquera caso, os presentes saberán honrar a quen o merece. A un fillo notabilísimo do Valadouro.
04/06/09
Tiananmen
01/06/09
Por que lle chaman bilingüísmo, cando queren dicir diglosia?
Vénme á memoria todo isto por mor da polémica sobre o galego no ensino. Teño para min que os que se opoñen hoxe ao decreto que promulgou o goberno bipartito son os mesmos que no seu día se opuxeron á introdución da lingua galega no ensino. Por que lles amola tanto? Logo de pensalo eu creo que o galego moléstalles porque a nosa lingua propia é algo que lles impide, cren eles, ser españois na súa totalidade. Os seus pequenos cerebros só conciben que son españois os que falan castelán, do mesmo xeito que no seu día se non eras católico e monárquico non podías ser español. As linguas periféricas estorban no seu proxecto dunha España Una, Grande y Libre. As formas poden ser diferentes, pero son os mesmos fachas de sempre.
Por suposto, a consideración social da lingua tamén ten a súa importancia. Evidentemente, para estes desleigados o castelán segue a ser a lingua de prestixio, mentres que o galego é unha lingua de labregos, obreiros e pailáns. É dicir, que teñen a menos falar galego, pois para eles a lingua propia de Galiza é un idioma menor, que non serve para nada (propiños!). Por iso, cando predican o bilingüismo na realidade o que están demostrando é que a diglosia segue plenamente vixente en Galiza; unha lingua preponderante socialmente sobre a outra.
Post scriptum: a diferenza deles, os galego falantes somos os verdadeiros bilingües. Non nos importa, cando é necesario, falar castelán. Para ler e sentir como propios os versos de Federico García Lorca ou Pedro Salinas, non temos que renunciar á poesía de Celso Emilio Ferreiro ou Xosé Luís Méndez Ferrín. Somos nós os que non temos fronteiras, para eles todo o que non é castelán é menor. Se cadra porque a grandeza das palabras (que máis dá o idioma) está no corazón de quen as pronuncia.
01/05/09
Renovación nacionalista: +BNG
Moitos compañeiros culpan á UPG da situación de parálise que vive o Bloque. Eu non creo que o problema sexa a UPG, non creo que sexa só a UPG. O problema está un pouco en todos. O problema, penso, está na cultura política que na que vive o nacionalismo galego; non é unha praxe política actual, o BNG vive con prácticas políticas propias do século pasado, dos anos oitenta, cando non dos setenta. Debemos actualizar a nosa estratexia política, poñela ao día, para que poida ser útil á Galiza de 2009. Anxo Quintana (lembrámoste compañeiro!) chamou a construír o Partido Galeguista do século XXI. Deseñar un nacionalismo que sexa quen de poñer en práctica políticas de benestar para os galegos. A cidadanía ten que sentir que o BNG é útil para a súa vida cotiá, que é unha foraz política quen de dar resposta aos seus problemas. Velaquí o gran reto do nacionalismo na actualidade.
O BNG non pode xogalo todo á carta da reivindicación identitaria. Tampouco debemos ser un cenáculo pechado, gardiáns dunhas esencias, dunhas voces ancestrais, que ninguén nos encargou custodiar. Os “bloqueiros” debemos deixar de ser percibidos como unha especie diferente, e sempre lonxana. O militante nacionalista ten que baixar do ceo para a terra, mesturarse coa xente deste país, estar ao lado da xente, só así poderemos coñecer cales son os problemas reais da nosa sociedade. É hora de vivir na Galiza real, non nunha Galiza imaxinada. É hora de poñérmonos ao día. Galiza non vai agardar por nós, e tampoco ten motivo para facelo.
Eu quero un partido político nacionalista moderno, un partido socialdemócrata e galeguista, que sexa quen de converterse nunha forza maioritaría. Galiza non é unha colonía, nin é Alxeria, nin Mozambique, nin moito menos Cuba. Galiza é unha nación europea, como Irlanda, como Escocia, como Lituania ou como Dinamarca (que era o exemplo de Castelao). Non podemos seguir atrinxeirándonos nun frontismo estéril, coartada do pluralismo político. O BNG non é plural porque sexa unha fronte, é plural porque Galiza é plural. Máis de vinte e cinco anos presentando programas electorais en común non dan unha bagaxe ideolóxica unitaría? A que cualificativo responderían as propostas electorais do BNG nos últimos vinte anos? A resposta eu penso que é socialdemocracia. Por iso queremos Máis BNG e menos partes. Estas son as razóns polas que, como delegado, o 10 de maio apoiarei a candidatura de Carlos Aymerich ao Consello Nacional. Adiante co BNG!
30/03/09
De Hormilleja ao Valadouro, un pouco de Historia
Se chegastes até aquí estarédesvos preguntando por que nos fala este home de Hormilleja? Que ten que ver Hormilleja co Valadouro? Pois, en realidade, pouco ten que ver. Os camiños de Hormilleja e do Valadouro só se cruzaron nunha ocasión. Foi en 1988, cando foron as únicas localidades españolas nas que houbo que repetir as eleccións municipais. É disto do que vos quero falar, aínda que vendo as fotografías de Hormilleja, a verdade é que merece unha visita.
De antemán, ninguén podería supor que as eleccións municipais, celebradas o 10 de xuño de 1987, levarían ao Valadouro a figurar nas primeiras páxinas dos xornais, e mesmo dos telexornais, de toda España. Foi a primeira e, creo, única vez. Mágoa que fora por asunto tan pouco honroso. As eleccións deran como resultado unha maioría absoluta do PSOE, que obtivera 6 concelleiros. A Coalición Progresista Galega (entidade formada por Coalición Galega, Partido Demócrata Popular e Partido Liberal) acadou 3 concelleiros, mentres que Alianza Popular tiña 2 concelleiros.
Non obstante, presuntas irregularidades no voto por correo levaron á Audiencia Territorial da Coruña a ordenar a repetición dos comicios, unha decisión avalada máis tarde polo Tribunal Constitucional. Así, as novas eleccións celebráronse o 20 de marzo de 1988. Os tribunais permitiron cambios nas listas, así como a posibilidade de presentar novas candidaturas. Deste xeito, o candidato que AP presentara en 1987, José Ramón Hermida Miranda, foi substituído polo que ocupaba o posto número 6, é dicir, Eulogio Fernández Sampayo. Velaquí unha das chaves destas novas eleccións, porque grazas a este cambio (ou a pesar del, quen sabe) AP pasou de dous a catro concelleiros. La Voz de Galicia, sempre tan fina nas súas apreciacións, definía a candidatura de Fernández Sampayo como “fresca y seria” (e así segue, quen o dubida). Pola súa parte, o PSOE, encabezado por Luís Martínez, acadou 5 concelleiros; mentres que Coalición Galega, con Enrique Geada como cabeza, lograba 2 concelleiros. Á repetición das eleccións no Valadouro concorreu unha nova lista: o Centro Democrático y Social (CDS), candidatura encabezada por Ana María Mille Galán, que non acadou representación.
Pero, para entender os sucesos de 1987, hai que retrotraerse a 1983, o que ocorrera nas eleccións locais dese ano xa dera moito que falar. En efecto, Coalición Galega obtivera 5 escanos, por 4 de AP e 2 do PSOE. E que credes que pasou? Milagre! Os aliancistas, encabezados por Ramón Gasalla (por certo, dito de paso, o médico que me trouxo a min a este mundo), entregáronlle a alcaldía a Luís Martínez, malia que o PSOE só tiña 2 concelleiros. E xa se sabe, como di o refrán castelán: quien siembra vientos recoge tempestades; ou para ser aínda máis explícitos: daqueles polvos de 1983, viñeron despois os lodos de 1987.
Así, e volvendo ao asunto que tratamos, en 1988 un pacto entre Coalición Galega e Alianza Popular dáballe a alcaldía a Eulogio Fernández Sampayo. E de aquí, maioría tras maioría, até hoxe. Xa vedes, como di o tango: que veinte años no es nada…
Post scriptum 1: afirma Ramón Villares no limiar do meu segundo libro que a historia ensina, pero non nos ata. E é verdade, todo o que pasou debe axudarnos a tirar ensinanzas, pero non ten que determinar o futuro. Se algo podemos aprender tamén da última desfeita electoral é que debemos ser máis serios nas coalicións de goberno: dous partidos si, pero un só goberno. PSOE e BNG teñen, ambos, a responsabilidade de chegar a unha converxencia a favor do Valadouro. Eu penso que podemos logralo, ao Valadouro vaille moito niso.
Post scriptum 2: cando sucederon os feitos relatados máis arriba eu tiña trece anos. Que lonxe estaba eu de saber que, once anos despois, sería eu quen encabezaría a candidatura do BNG nas eleccións municipais de 1999, feito do que axiña se cumprirán dez anos (tempus fugit). É verdade que faltaron catro votos para obtermos representación, pero aquela primeira tentativa serviu de base para os éxitos de 2003 e 2007. Pero, como diría Ramotxi, o mellor aínda está por chegar. En calquera caso, compañeiros, foi toda unha honra e un privilexio poder traballar convosco todos estes anos. E o que nos queda!
20/03/09
PNV e CDC
Algo semellante se pode afirmar de Convergència Democràtica de Catalunya (CDC). Na páxina web deste partido podemos ler a súa definición: partido político nacionalista catalán, democrático, plural, humanista e progresista, que ten como eixo da súa filosofía política (discurso e actuación) o desenvolvemento integral e benestar das persoas e que pretende acadar unha sociedade xusta, solidaria, libre e independente. Eu desde logo non deixo de identificarme con estas palabras. Por que non estamos máis atentos ao real e deixamos de acreditar en falsos estereotipos?
18/03/09
Unha forza transformadora
04/03/09
De volta ao deserto
Ao longo destes tres anos e medio as bases cansamos de denunciar a escasa comunicación entre o goberno e as asembleas locais, o que imposibilitaba a estas para dar a coñecer o labor de goberno do BNG; esta tarefa era xa de por si difícil, tendo en conta que eran os alcaldes (do PP na súa maioría) os encargados de facer visíbeis os grandes proxectos do BNG. O aparello gobernamental do BNG, e non tanto conselleiros como directores xerais ou delegados provinciais, viviron de costas á realidade orgánica do BNG, e deste xeito é moi difícil explicarlle á sociedade as actuacións do Bloque. Evidentemente, se a comunicación non funcionou de arriba a abaixo tampouco o fixo en sentido contrario, co que iso ten de descoñecemento das demandas reais da nosa sociedade, ás que temos ineludíbel obriga de responder. As actitudes tampouco axudaron. A prepotencia dalgunhas persoas e o sectarismo doutras (ese vello vicio) contribuíron a ofrecer unha opinión negativa da administración do BNG. Durante a campaña electoral cometéronse erros graves. Se en 2005 a campaña axudara nos resultados, desta volta sucedeu todo o contrario. É nestes asuntos nos que hai que reflexionar, con calma pero con decisión. Debemos pedir perdón aos nosos exvotantes e tamén aos que, malia todo, nos votaron. Hai que recoñecer de xeito claro os erros.
Que dúbida cabe de que o contexto tampouco axudou. A crise económica que sufrimos favoreceu ao PP e prexudicou a PSOE e BNG (e non só ao PSOE como pensabamos moitos nacionalistas). Desde que teño memoria política, non vivira nunca unha campaña electoral tan sucia. O PP, e a fronte mediática que lle dá cobertura, empregáronse a fondo contra o bipartito en xeral e contra o BNG en particular. O Bloque pagou moi caro enfrontarse aos poderes económicos e mediáticos tradicionais en Galiza. Sufrimos en Galiza unha prensa infame, en gran medida ao servizo de poderes alleos aos intereses da nosa terra. Fomos leais ás nosas conviccións, que poñen por riba de todo o servizo ao noso pobo e non a poderes económicos alleos. Así tiña que ser, non nos laiemos disto.
Como adoita acontecer nestes casos, pasada a derrota electoral aparecen os voitres cos coitelos afiados. No BNG xa están aparecendo. Agora veñen pedir responsabilidades os que ao longo da última lexislatura non fixeron máis que pór paus nas rodas do xestión do BNG. Que o pensen ben, porque eu, cando estes individuos (algún con asento na executiva nacional) pidan responsabilidades, heilles pedir se están ao día dos seus deberes coa organización. Tamén hei pedir que me expliquen cal foi o seu traballo durante a campaña electoral e onde estaban mentres os militantes gastabamos os zapatos percorrendo cidades, vilas, parroquias e lugares da nosa nación. Vouno dicir moi claro. Malia todos os erros que se cometeron, Anxo Quintana, e o seu xeito de facer política, é o mellor que lle puido pasar ao Bloque Nacionalista Galego. Acredito no BNG que el quere construír e lamento que os malos resultados electorais poidan impedir seguir avanzando nun BNG máis partido político aberto e menos coalición de chiringuitos interesados. Máis abertos á sociedade á que servimos. Ao lado do noso pobo, sempre ao lado do noso pobo, para escoitar máis que para adoutrinar.
Remato. Dentro dos malos resultados xerais, a cidadanía do Valadouro volveu premiar o traballo do BNG. En ambos concellos o BNG subiu notabelmente, mentres que o PP e o PSOE experimentaban senllas baixadas. Imos, xa que logo, no bo camiño. E por aí imos continuar. Aquí estamos para traballar polo benestar dos nosos concellos, con firmeza e humildade.
11/02/09
Festa bilingüe
Prometinme a min mesmo que non ía escribir sobre a manifestación de Galicia Bilingüe, canto máis se fala deles máis publicidade gratuíta teñen. Caio na tentación e escribo estas liñas. Valerá de algo lembrar que o único idioma suxeito de deberes é o castelán, que estamos obrigados a saber, segundo a Constitución? Podemos traer á actualidade o feito de que o PSOE acudiu en 1983 ao Tribunal Constitucional para impedir que o galego fose suxeito de deberes? A lei de Normalización Lingüística (esa que pretenden revogar) só determina dereitos, non deberes. Esta mesma lei prohibe que os rapaces e rapazas sexan separados en aulas por idiomas. Por que, daquela, teiman estes viles nun apartheid lingüístico: dun lado os que aprenden en castelán, doutro os pobres galeguiños. Sabe Galicia Bilingüe o que é a diglosia? Non debería chamarse mellor Galicia diglósica? Son sabedores de que a inmensa maioría dos funcionarios galegos falan en castelán? Que queren logo, que nós suicidemos como pobo? Non, resistiremos a Galicia Bilingüe e ao seu brazo armado (xa sabedes, os u-peideiros). Venceremos nós, que non vos caiba ningunha dúbida.
Post scriptum: na última saída da Santa Compaña puido escoitarse este diálogo:
− E estes de UPyD de onde saíron, irmán Alexandre?
− Moitos veñen do PSOE, irmán Daniel.
− Do PSOE! Manda carallo! E eu que pensaba que Piñeiro os galeguizara.
28/01/09
DE ONTE A HOXE: POR UNHA ACTUALIZACIÓN ORGÁNICA DO BNG
O modelo frontista amosouse como un instrumento acaído para conseguir a unidade do nacionalismo nunha soa organización. Emporiso, o que no seu momento foi un modelo de organización axeitado, hoxe amósase como un impedimento para o avanzo do nacionalismo e, xa que logo, do proceso de construción nacional e emancipación social que o BNG representa.
Que ocorreu? Os distintos partidos e colectivos que integran o BNG teñen unha influencia que non se corresponde co seu peso real dentro da fronte. O sucesivo crecemento da organización levou a que os militantes que só somos afiliados ao BNG sexamos a inmensa maioría. Urxe recoñecer esta realidade. Os partidos e colectivos do BNG son hoxe en día grupos de presión, pequenos cenáculos onde se cociña a política do BNG sen que a inmensa maioría dos militantes poidamos influír na toma real de decisións. Esta situación vai en detrimento da participación da militancia na vida orgánica do Bloque, nas asembleas comarcais, moi especialmente. A información non flúe cara ás bases, que só acoden ás asembleas a ratificar o que foi decidido previamente. A deturpación do frontismo levou a que os sectores que patrimonializan o BNG manteñan un vergoñento control sobre a organización, levando a unha desmobilización e desmoralización da militancia. Como poderemos mudar esta situación sen repensarmos o frontismo? O movemento dos Non Adscritos foi unha grande esperanza precisamente porque aspiraban a representar a esa moitedume de militantes que non tiñan voz. O seu “éxito” debeuse, baixo a miña opinión, a que supuña un ataque directo a esa pequena política dos partidos e colectivos. Penso que calquera política renovadora para o Bloque ten que pasar por un discurso elaborado para os militantes que só teñan como fidelidade ao BNG.
Post scriptum: non hai moito tempo que o portavoz nacional falou da necesidade de construír o Partido Galeguista do século XXI. Non, non se trata de pasar do frontismo a un modelo partidario clásico, porque o mesmo modelo dos partidos entrou, na miña opinión, en crise. Emporiso, estamos en condicións de deseñar, de pensar, un novo modelo organizativo que reflicta, a un tempo, o carácter unitario do nacionalismo coa súa inherente pluralidade. E non, a min o discurso da pluralidade como desculpa do frontismo non me serve. O BNG é plural porque plural é Galiza. Tamén debo recoñecer que, malia o escrito até este momento, vexo no Bloque un maior nivel de cohesión que no PP e no PSOE. Entre outra cousas por isto é polo que penso que o exemplo de Unidade Galega no 2005 debería espallarse.
12/01/09
Un só val, un só concello
Foi así que unha comunidade natural perfectamente integrada como a que forma o Val do río Ouro, foi dividida arbitrariamente en dous concellos. As posteriores reformas da división municipal non corrixiron este erro, de maneira que a ruptura en dous concellos permanece até hoxe. Calquera persoa que coñeza minimamente o territorio de que estamos a falar, sabe que as 19 parroquias deste Val forman un conxunto plenamente integrado, unha comunidade natural de intereses sociais e económicos. Chega con aproximarse ás vellas terras do rio Ouro para comprendermos que os seus habitantes funcionan como se dunha só entidade se tratase, superando amplamente unha división que lles foi imposta por un centralismo opresor e ignorante. Talvez a mellor proba do que comentamos foi ofrecida polos nosos emigrantes. En efecto, tanto na Arxentina como en Cuba xuntáronse en sociedades que agrupaban os naturais do Valadouro e Alfoz conxuntamente e sen se facer ningún tipo de diferenzas entre os dous concellos. Velaí as fachadas das escolas patrocinadas por estes emigrantes para o demostrar. Todas locen orgullosamente o nome de Hijos del Valle del Oro para demostrar que nin para eles, nin para os seus coetáneos, nin para os veciños e veciñas de hoxe hai unha división do Val. Ao dito, débese engadir a existencia de organizacións políticas, económicas e culturais que abranguen os dous concellos, símbolo de que na vida cotiá hai unha plena integración do Val.
Seguindo os argumentos expostos, no ano 1995 creouse a Asemblea Local do BNG no Valadouro-Alfoz, tendo como un dos seus principais obxectivos a fusión de ambos concellos. O descenso de poboación que afecta toda a Galiza é tamén un dos problemas destes municipios. Coa perda de poboación minguan os recursos económicos de que dispón cada concello para emprestar servizos aos cidadáns. Tamén habería que falar dunha escasa racionalidade na prestación deses servizos, porque non parece moi razoábel que para unha poboación que non chega aos 5.000 habitantes haxa dúas casas da cultura, dúas piscinas, dúas de todo. Non sería máis acaído ter unha boa piscina cuberta e climatizada? É só un exemplo. A mancomunidade dos dous concellos non se ten mostrado como a solución para atinxir un notábel desenvolvemento económico. A fusión de ambas entidades municipais preséntase como unha forma de atallar a perda de recursos provocada pola caída da poboación. Ao mesmo tempo a unificación suporía unha clara racionalización económica, evitando así unha duplicación na dotación de infra-estruturas, claramente innecesaria na situación actual do Val. Este debe ser o principal sentido da fusión de ambos municipios: o progreso e o desenvolvemento económico. Pouco a pouco, o debate verbo da necesidade da unidade dos dous concellos foise facendo cada vez maior, tanto entre as organizacións sociais como entre os propios cidadáns. Soamente dúas cuestións fan pór en perigo a necesaria fusión do Valadouro e Alfoz. Por un lado, un localismo estéril que hogano, afortunadamente, non existe. Por outro lado, os intereses políticos dos alcaldes empoleirados no poder, que non negan a necesidade de chegar á fusión, mais deixándoa sempre para un futuro indefinido. É evidente que para eles é moito mais fácil continuar a manter a pequena cota de poder co que contan do que pór en perigo os seus cacicatos persoais.
Post scriptum: o Val do río Ouro non pode darse ao luxo de continuar a esmorecer vital e economicamente mentres que os responsábeis políticos non fan nada por evitalo. Urxe, pois, a necesidade de avanzarmos cara a unión dos dous concellos. Con esta medida estaríamos a solucionar os erros do centralismo español e, o que é mais importante, pondo as bases para un desenvolvemento económico e social do Valadouro e de Alfoz. É responsabilidade de todos e de todas conseguilo.